Certyfikacja dronów zgodnie z nowymi wymogami UE

Jakiś czas temu na blogu analizowałem dwa rozporządzenia Komisji UE, które już niedługo sporo zmienią w zakresie prawa dronowego. Mowa o rozporządzeniu delegowanym nr 2019/945, które przede wszystkim omawia kwestie produkcji i obrotu BSP oraz rozporządzeniu wykonawczym nr 2019/947, wprowadzającym m.in. nowe kategorie lotów dronami. Dzisiaj nawiązując do rozporządzenia delegowanego, chciałbym szczegółowo omówić proces certyfikacji dronów, który już w tym roku będzie obowiązkowy. Inspiracją do napisania artykułu na ten temat był, wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Komunikat nr 306 / DA-11 w sprawie akredytacji jednostek oceniających zgodność do celów notyfikacji w obszarze rozporządzenia (UE) nr 2019/945. Myślę, że to dobra okazja do szczegółowego opisu zagadnienia certyfikacji  dronów i udzielania akredytacji.

Czym jest akredytacja?

Jeszcze tytułem wstępu chciałbym wyjaśnić pojęcie akredytacji. Najprościej mówiąc akredytacja to procedura, w której upoważniona jednostka wydaje oświadczenie, że konkretny podmiot (np. firma) jest kompetentny do wykonywania określonych działań. Jednostka akredytująca (udzielająca akredytacji) dokonuje inspekcji działań i jakości usług podmiotu akredytowanego (czyli tego, który ubiega się o akredytację).

Akredytacja podmiotów certyfikujących – drony

W kontekście dronów, zgodnie z ww. rozporządzeniem delegowanym, dostawcy i producenci dronów podlegają procesowi certyfikacji dronów, które wprowadzają na rynek. Aby uzyskać odpowiedni certyfikat muszą z kolei wystąpić z takim wnioskiem do jednostki, która jest akredytowana do przeprowadzania certyfikacji. Przeprowadzenie certyfikacji z kolei to nic innego jak badanie zgodności BSP z wymogami technicznymi z rozporządzenia Komisji UE).

Przygotowując wpis, trafiłem na poniższą grafikę na stronie Urzędu Lotnictwa Cywilnego w kontekście omawianego zagadnienia:

Teraz postaram się, jak najprościej umiem, omówić powyższy schemat. Po prawej stronie widać ścieżkę wprowadzania BSP na rynek. Przykładowo firma produkująca drony występuje do notyfikowanej jednostki certyfikującej o wydanie certyfikatu potwierdzającego zgodność BSP z wymogami technicznymi wskazanymi w przepisach prawa. Po wydaniu certyfikatu, drony mogą trafić na rynek.

Po lewej stronie zaś wskazany jest proces udzielania akredytacji podmiotom, które chcą zostać notyfikowanymi jednostkami certyfikującymi (czyli mieć uprawnienia do wydawania certyfikatów dla dronów). Jak widać, wniosek o akredytację składają do Polskiego Centrum Akredytacji (w skrócie: PCA) (jest to ogólnopolski organ zajmujący się udzielaniem akredytacji). „Nad” PCA mamy jeszcze organ notyfikujący – jest to jednostka odpowiedzialna za autoryzację podmiotów ubiegających się o akredytację oraz informowanie (notyfikowanie) Komisji Europejskiej o podmiotach, które odpowiadają za certyfikowanie dronów. Obecnie trwają prace nad uregulowaniem instytucji organu notyfikującego w Polsce. Najprawdopodobniej będzie nim Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Notyfikowane jednostki certyfikujące drony w Polsce

W chwili obecnej, bazując na filmie wstawionym przez PCA na swoje social media, wskazać należy, że o akredytację  ws. dronów wystąpił Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych.

Sytuacja dostawców i producentów dronów po czerwcu 2020

Powyższe procedury mogą wydawać się nieco zawiłe i skomplikowane. Tym bardziej, że nie ma jeszcze w polskich przepisach uregulowanych wszystkich kwestii związanych z udzielaniem akredytacji i certyfikacją dronów. Niemniej jednak, najważniejsze dla podmiotów wprowadzających na rynek drony jest to, że ich BSP muszą spełniać wymagania techniczne zawarte w rozporządzeniu 2019/945.

Ponadto, każdy z takich podmiotów musi uzyskać odpowiedni certyfikat potwierdzający zgodność specyfikacji technicznych dronów z wymaganiami zawartymi w przepisach prawa. W tym celu należy wystąpić do notyfikowanego organu (najprawdopodobniej będzie to Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych po uzyskaniu akredytacji od PCA oraz autoryzacji i notyfikacji od Prezesa ULC).

Jakie drony podlegają certyfikacji?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy się odnieść do nowych kategorii lotów wprowadzonych przez omawiane rozporządzenia Komisji UE. Każdy rodzaj lotów ma oddzielny zestaw wymagań technicznych proporcjonalnie dopasowanych do operacji wykonywanych w obrębie danej kategorii. Przytoczę tu wymagania, jakie są stawiane BSP w każdej kategorii.

Kategoria otwarta

W kategorii otwartej znajdują się BSP wykonujące operacje o najniższym stopniu ryzyka. BSP w tej kategorii muszą posiadać:

• dokumentację techniczną,
• deklarację zgodności producenta (na podstawie oceny zgodności),
• oznakowanie produktu (CE).

Kategoria szczególna

W tym zakresie znajdują się BSP eksploatowane w operacjach o podwyższonym ryzyku. Te drony będą musiały spełniać wymagania techniczne określone w jednym z następujących dokumentów:

• zezwoleniu operacyjnym wydanym przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego,
• standardowym scenariuszu lub
• w certyfikacie operatora lekkich bezzałogowych systemów powietrznych – LUC, który będzie określał warunki autoryzacji operacji przez operatora.

W niektórych przypadkach drony wykonujące loty w kategorii szczególnej będą podlegać certyfikacji (zgodnie z art. 40 ust. 3 rozporządzenia delegowanego).

Kategoria certyfikowana

W tej kategorii znajdują się statki powietrzne wykonujące operacje o najwyższym stopniu ryzyka. Muszą one spełniać szereg wymagań technicznych wynikających z następujących przepisów: Rozporządzenie Komisji UE 748/2012, 640/2015 oraz 1321/2014. W tym zakresie certyfikacji podlega proces projektowania dronów, ich produkcji, a także konserwacji. Podmiotem odpowiedzialnym za przeprowadzenie tego procesu będzie Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego.

Więcej o ww. kategoriach lotów można przeczytać w moim innym wpisie tutaj. Zatem o tym, czy dany rodzaj drona będzie podlegał certyfikacji, będzie zależało od tego, do jakich operacji będzie stosowany. Jeżeli będzie to kategoria otwarta i szczególna (oprócz drobnych wyjątków) certyfikacja nie będzie wymagana. Jednakże proces certyfikacji to nie jedyny sposób, na zapewnienie bezpieczeństwa w zakresie stosowania dronów.

System oceny zgodności

Drony, które nie będą podlegały certyfikacji, również będą podlegały kontroli, ale w innym stopniu. Zarówno krajowy organ nazdoru rynku, jak i organ notyfikujący (czyli prawdopodobnie Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego) będzie kontrolował drony wprowadzane na rynek. ten Zgodnie z przepisami ustawy o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku oraz ustawy o systemie oceny zgodności organy te będą sprawdzały, czy BSP wprowadzane i eksploatowane w Polsce i UE spełniają wszystkie wymagane przez prawo warunki. Na razie jednak nie ma w tym zakresie szczegółowych regulacji prawnych.

We wpisie wykorzystałem fragmenty artykułu opublikowanego na stronie ULC: https://www.ulc.gov.pl/pl/drony/wdrazanie-przepisow-ue/4717-certyfikacja-bsp-zgodna-z-wymogami-ue