Co prawo unijne mówi o modelarstwie lotniczym?
Do bezzałogowych statków powietrznych kojarzonych zwykle z urządzeniami wielowirnikowymi zalicza się również sterowane modele latające. Z uwagi na specyfikę modelarstwa przepisy przyznają podmiotom organizującym działania hobbystów – klubom i stowarzyszeniom – szczególny status. Dzisiejszy wpis poświęcony jest jego omówieniu.
Kluby i stowarzyszenia uwzględniono w preambule
Problematyka modelarstwa lotniczego została szerzej uregulowana w Rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2019/947. O tym, że prawodawca unijny traktuje ją priorytetowo, świadczy jeden z zapisów preambuły aktu. W pkt 27 czytamy: „…należy zapewnić płynne przejście od różnych krajowych systemów do nowych unijnych ram regulacyjnych, tak aby kluby i stowarzyszenia modelarstwa lotniczego mogły nadal działać w taki sam sposób jak obecnie, uwzględniając także dotychczasowe najlepsze praktyki istniejące w państwach członkowskich”. Powyższy fragment można rozumieć jako deklarację ograniczenia zakresu prawnej ingerencji w sytuację pilotów działających w ramach klubów i stowarzyszeń modelarskich. Prawodawca unijny uwzględnia tym samym wyższy – w porównaniu do „standardowych” pilotów BSP – stopień profesjonalizacji użytkowników modeli. W jaki sposób ta deklaracja przekłada się na zawarte w rozporządzeniu przepisy?
Specjalny status = obowiązki i uprawnienia
Kluczowy okazuje się artykuł 16 rozporządzenia, który powierza zadanie uregulowania operacji wykonywanych w ramach klubów i stowarzyszeń organom krajowym. Ujmując rzecz ściślej, podmiot zajmujący się modelarstwem lotniczym może wystąpić do organu – w przypadku Polski jest nim Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego – o wydanie specjalnego zezwolenia, w którym zostaną ustalone warunki wykonywania lotów. Co ważne, to podmiot starający się o zezwolenie określa kwestie organizacyjne, takie jak minimalny wiek pilotów przyjęte cele działania czy sposoby ich realizacji. Innymi słowy, kluby i stowarzyszenia mogą do pewnego stopnia dowolnie kształtować własny status prawny. Dowolność nie jest oczywiście absolutna – ograniczają ją przewidziane w artykule 16. obowiązki. Podmioty powinny m.in.: informować członków o treści zezwolenia, gwarantować wsparcie dla pilotów w zakresie nabywanych kompetencji czy podejmować działania w przypadku naruszeń zezwolenia.
Kluby i stowarzyszenia – czyli kto?
W polskim systemie prawnym klubom i stowarzyszeniom, o którym mowa w rozporządzeniu, odpowiadają podmioty kilku rodzajów: 1) kluby sportowe w rozumieniu Ustawy o sporcie, 2) stowarzyszenia rejestrowe i 3) stowarzyszenia zwykłe – sposób działania dwóch ostatnich podmiotów reguluje przede wszystkim ustawa Prawo o stowarzyszeniach. Warto w tym kontekście pamiętać, że klub sportowy może przyjąć dowolną formę organizacyjno-prawną pod warunkiem, że zapewni mu ona osobowość prawną. Tą formą będzie np. fundacja czy spółka akcyjna. Nie wgłębiając się w dość skomplikowaną problematykę różnic i podobieństw między poszczególnymi typami podmiotów, zauważmy jedynie, że organizacjami zajmującymi się modelarstwem lotniczym mogą być zarówno osoby prawne, jak i jednostki, które nie są osobami prawnymi.
Do kiedy należy wystąpić o zezwolenie?
Na zakończenie należy jeszcze podkreślić, że organizacje zajmujące się modelarstwem lotniczym powinny wnioskować o zezwolenie, które opisałem wyżej, do 1 stycznia 2023 r. Do tego czasu loty wykonywane w związku z ich działalnością mogą być kontynuowane na dotychczasowych zasadach, nie naruszając art. 14 rozporządzenia.