Sprzedaż ujęć z drona bez świadectwa kwalifikacji UAVO

Dziś poruszam temat nieco kontrowersyjny. W artykule opiszę kwestię sprzedaży zdjęć i filmów wykonanych za pomocą droną przez osobę, która nie posiada świadectwa kwalifikacji UAVO. Ostatnio wpadłem na takie pytanie na jednej z facebookowych grup dot. dronów. Zauważyłem wtedy, że jest trochę osób, które zazwyczaj latają dronem rekreacyjnie, ale, gdy uda im się zrobić ładne zdjęcie… sprzedają je. W artykule opiszę, jak taki proces wygląda od strony prawnej. Mam nadzieję, że nie tylko wyjaśnię zagadnienia prawne, ale także zachęcę do zaprzestania działania niezgodnego z prawem.

Uwagi wstępne – sprzedaż ujęć z drona bez świadectwa kwalifikacji UAVO

Pytanie zawarte w tytule wpisu należy rozpatrywać na dwóch płaszczyznach. Chodzi o:

• prawo lotnicze (tu przeanalizuję kwestie związane z koniecznością posiadania ŚK UAVO),
• prawo autorskie (regulujące możliwość sprzedaży zrobionych z drona ujęć).

Kiedy trzeba posiadać świadectwo kwalifikacji UAVO?

Nie wdając się w szczegóły zagadnień prawa lotniczego, przytoczę tu wyłącznie treść art. 95 ust. 2 ppkt 5a ustawy – Prawo lotnicze:

Świadectwa kwalifikacji wydawane są dla następujących specjalności personelu lotniczego:

(…)

5a) operator bezzałogowego statku powietrznego używanego w celach innych niż rekreacyjne lub sportowe;

Z powyższego przepisu płynie wniosek, że jeżeli latamy dronem w każdym innym celu niż rekreacja lub sport, musimy posiadać ŚK.

Myślę, że nie ma wątpliwości co do tego, że w sytuacji sprzedawania zdjęć zrobionych przy pomocy drona, nie ma mowy o rekreacji lub uprawianiu sportu. Można zatem stwierdzić, że osoba, która sprzedaje wykonane zdjęcia/filmy z drona, użytkuje go pośrednio lub bezpośrednio w celu zarobkowym. Z pewnością zatem ma obowiązek posiadania świadectwa kwalifikacji UAVO.

Po więcej informacji na temat tego, kiedy należy uzyskać ŚK UAVO oraz jakie inne obowiązki ciążą na operatorze drona, zapraszam do lektury mojego artykułu:

Czy na latanie dronem potrzebna jest licencja?

Sprzedaż ujęć z drona bez świadectwa kwalifikacji UAVO

Rozpatrując sytuację sprzedaży ujęć z drona bez ważnego ŚK UAVO, odstawmy na chwilę prawo lotnicze na bok. Zdjęcia i filmy, które wykonamy osobiście to utwory w rozumieniu prawa autorskiego. Operatorowi drona przysługują zatem pełne prawa majątkowe co do wykonanych ujęć. Jak czytamy w art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

Analizując powyższy przepis, wskazać można, że osoba, która wykonała ujęcia przy pomocy drona, ma wyłączność, jeżeli chodzi o udostępnianie swoich zdjęć/filmów, ich sprzedaż i zarabianie na nich.

W żadnym miejscu ww. ustawa nie wskazuje, że utwory (w tym przypadku zdjęcia/filmy) wykonane bez odpowiednich pozwoleń, nie mogą być przedmiotem obrotu, czy rozpowszechniania.

Wynika z tego, że w świetle prawa autorskiego, można sprzedawać wykonane z drona zdjęcia/filmy, nawet jeśli, operator nie posiada ważnego świadectwa kwalifikacji UAVO.

Wizerunek innych osób, a ujęcia z drona

Pisząc o robieniu zdjęć/filmów z drona, nie można zapominać o tym, że wykonane ujęcia można rozpowszechniać dowolnie (w tym sprzedawać) tylko, gdy nie zawierają wizerunku innych osób. W niektórych przypadkach potrzebne są dodatkowe oświadczenia, wynikające z RODO. Więcej na ten temat przeczytać można tutaj:

• Nagrywanie dronem a przepisy RODO
• Bezprawne użycie wizerunku innej osoby przez operatora drona
• Czy można filmować lub fotografować za pomocą drona inne osoby?

Prawo karne a sprzedaż ujęć z drona bez ważnego ŚK UAVO

Część osób może obawiać się odpowiedzialności karnej za sprzedaż ujęć z drona bez ważnego ŚK UAVO. Moim zdaniem nie sposób znaleźć w przepisach prawa karnego żadnych regulacji, które sankcjonowałyby takie zachowanie. Nie można bowiem mówić tu o oszustwie. Wyjątkiem byłaby sytuacja, gdzie w umowie sprzedaży zdjęć/filmów znalazłoby się postanowienie mówiące, że autor wykonał ujęcia w sposób zgodny z prawem i legitymuje się ważnym ŚK UAVO. Jednakże, patrząc na sprawę praktycznie, czy nabywcę zdjęć obchodzi to, czy ich autor posiadał odpowiednie pozwolenie? Być może nawet nie wie, że istnieje coś takiego jak ŚK UAVO.

Konsekwencje sprzedaży zdjęć przez operatora bez ważnego ŚK UAVO

Mimo tego, że sprzedaż zdjęć przez operatora, który nie ma ŚK UAVO, jest w świetle prawa dopuszczalna, to pozostaje ryzykowna. Zawsze istnieje możliwość, że rozpowszechnianie zdjęć sprawi, że ktoś „zainteresuje się”, czy ich autor ma odpowiednie uprawnienia.

A co grozi za brak ważnego ŚK UAVO?

Sankcje za brak ważnych uprawnień do latania dronem, znajdziemy w ustawie – Prawo lotnicze (art. 211 ust. 1 pkt 5):

Kto (…) wbrew art. 97 ustawy wykonuje lot lub inne czynności lotnicze, nie mając ważnej licencji lub świadectwa kwalifikacji lub niezgodnie z ich trescią i warunkami (…)

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.

Sprzedaż ujęć z drona bez świadectwa kwalifikacji UAVO – podsumowanie

Podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić, że sprzedaż ujęć z drona wykonanych przez osobę nieposiadającą ważnych uprawnień jest ważna, skuteczna i nie powoduje żadnych problemów na gruncie prawa autorskiego, czy cywilnego. Nabywca zdjęć nie może żądać zwrotu pieniędzy, czy jakiegokolwiek odszkodowania, gdy dowie się, że zdjęcia wykonała osoba bez uprawnień. Jednakże na gruncie prawa lotniczego, sprzedawca ujęć (operator bez ŚK UAVO) podlega odpowiedzialności na podstawie art. 211 ustawy – Prawo lotnicze, zacytowanego powyżej.