Certyfikacja i klasy dronów – regulacje prawne UE cz. II

W ostatnim wpisie na blogu dokonałem analizy rozporządzenia Komisji UE nr 2019/947 , które normuje kategorie lotów dronami oraz ich zasady. Było to rozporządzenie wykonawcze. W artykule wspomniałem również o drugim rozporządzeniu 2019/945, tzw. delegowanym, które reguluje kwestie związane z produkcją, dystrybucją, importem dronów, certyfikacją, a także wprowadza klasy dronów. Dzisiejszy wpis chciałbym poświęcić na opis postanowień właśnie rozporządzenia delegowanego tj. 2019/947. Wejdzie ono w życie w tym samym czasie, co rozporządzenie wykonawcze, czyli w czerwcu 2020 roku.

Co znajdziemy w rozporządzeniu?

Omawiane rozporządzenie zawiera wiele szczegółowych uregulowań. Jest zatem bardzo obszerne. Warto zatem w pierwszej kolejności przyjrzeć się artykułowi 1, który wskazuje, jakie zagadnienia są przedmiotem rozporządzenia. Są to m.in.:

1. Wymogi dotyczące projektowania i produkcji dronów, a także dodatków elementów służących do ich zdalnej identyfikacji.
2. Rodzaje bezzałogowców, których projektowanie, produkcja i konserwacja podlegają certyfikacji.
3. Zasady dotyczące obrotu dronami, które mogą być eksploatowane w kategorii „otwartej”, o której mowa w rozporządzeniu wykonawczym.
4. Przepisy obowiązujące operatorów dronów z państw trzecich, którzy wykonują operacje dronem w przestrzeni powietrznej UE na podstawie rozporządzenia wykonawczego (UE) 2019/947.

Jak widać, w zdecydowanej większości przepisy rozporządzenia delegowanego kierowane są do producentów, importerów oraz sprzedawców dronów na terenie UE, którzy od czerwca 2020 r. będą musieli przestrzegać ściśle określonych zasad.

Szczegółowe uregulowania dotyczące dronów w kategorii „otwartej”

Rozdział II rozporządzenia w głównej mierze reguluje wszystkie obowiązki producentów, importerów i dystrybutorów dronów, które mogą latać w kategorii otwartej. Najczęściej przepisy odwołują się do reguł ustalonych w częściach 1-6 załącznika do rozporządzenia (które opisuje poniżej). W rozdziale II znajdziemy m.in informacje o:

• sposobie przechowywania dokumentacji i technicznej i deklaracji zgodności UE,
• tym, gdzie i jak zamieszczać informacje identyfikacyjne podmiotu wprowadzającego drony na rynek,
• możliwości powołania upoważnionego przedstawiciela przez dany podmiot,
• procedurze oceny zgodności produktu z wymogami z załącznika rozporządzenia,
• ogólnych zasadach dotyczących oznakowania CE (należy je umieścić w sposób widoczny, czytelny i trwały),
• tym, co powinna zawierać dokumentacja techniczna,
• sposobie powołania i wymogach dotyczących organów notyfikujących (czyli odpowiedzialnych za opracowanie i stosowanie procedur niezbędnych do oceny zgodności dronów z rozporządzeniem delegowanym i wykonawczym),
• procedurze notyfikacji.

Postanowienia dotyczące bezzałogowców w ramach kategorii „certyfikowanej” i „szczególnej”

Rozdział II omawianego rozporządzenia stanowi, że projektowanie, produkcja i konserwacja drona podlega certyfikacji, jeżeli bezzałogowiec spełnia którykolwiek z następujących warunków:

• jego wymiar wynosi co najmniej 3 metry i jest przeznaczony do eksploatacji nad zgromadzeniami osób,
• jest przeznaczony do transportu osób,
• został zaprojektowany do transportu towarów niebezpiecznych,
• spełnia wymogi kategorii „szczególnej”, a przy ocenie ryzyka (o której mowa w rozporządzeniu wykonawczym) stwierdzono, że bez certyfikacji nie da się odpowiednio ograniczyć ryzyka eksploatacji.

Operatorzy z państw trzecich – Rozdział IV

Kolejny rozdział poświęcony jest operatorom, których główne miejsce prowadzenia działalności lub miejsce zamieszkania znajduje się poza UE. Wprowadzono ogólną zasadę, że do tych operatorów stosuje się przepisy rozporządzenia 2019/947. Dla takich operatorów właściwym organem jest organ tego państwa członkowskiego, w którym zamierza on prowadzić działalność.

Wprowadzono jednak w tym zakresie również wyjątek, umożliwiający uznanie posiadanego przez pilota lub operatora certyfikatu kompetencji na terenie UE, pod warunkiem, że:

1. Państwo trzecie wystąpi o uznanie tych kwalifikacji,
2. Certyfikat kompetencji pilota bezzałogowego statku powietrznego lub certyfikat operatora bezzałogowego systemu powietrznego są dokumentami obowiązującymi w państwie, które je wydało.
3. Po konsultacji z EASA Komisja uznała, że wymogi, na podstawie których wydano te certyfikaty, zapewniają taki sam poziom bezpieczeństwa jak rozporządzenie delegowane.

Załącznik rozporządzenia, czyli klasy dronów

Teraz opiszę poszczególne klasy dronów wprowadzonych rozporządzeniem i zasady ich dotyczące. Każdy z dronów, zakwalifikowany do konkretnej klasy musi mieć etykietę identyfikacyjną odpowiadającą klasie. Wygląda ona tak (w zależności od klasy):

Klasa C0

• MTOM (maximum take off mass) poniżej 250 g,
• maksymalna prędkość lotu 19 m/s,
• maksymalna wysokość 120 m,
• zaprojektowany w sposób minimalizujący obrażenia ciała, należy unikać stosowania ostrych krawędzi,
• zasilany energią elektryczną nieprzekraczającą 24 V prądu stałego,
• do obrotu wprowadzany tylko z szczegółową i jasną instrukcją.

Klasa C1

• wykonany z takich materiałów i posiadający takie parametry użytkowe i właściwości fizyczne gwarantujące, że w przypadku zderzenia z prędkością końcową z ludzką głową energia przenoszona na głowę będzie mniejsza niż 80 J (tak dosłownie jest to zapisane w rozporządzeniu), lub MTOM wynosi poniżej 900 g,
• maks. prędkość lotu 19 m/s,
• maks. wysokość 120 m, lub inna, jeżeli może ją wybrać pilot, z tym, żę podczas lotu musi mieć całkowitą kontrolę nad wysokością lotu,
• zaprojektowany w sposób minimalizujący obrażenia ciała, należy unikać stosowania ostrych krawędzi,
• w przypadku posiadania śmigieł, należy ograniczyć wszelkie możliwe obrażenia,
• musi dysponować niezawodną metodą przywrócenia transmisji danych lub zakończenia lotu,
• jednoznaczna zdalna identyfikacja,
• zasilany energią elektryczną nieprzekraczającą 24 V prądu stałego,
• wyposażony w system świadomości przestrzennej,
• nie może przekraczać określonych norm hałasu,
• wyposażony w światła umożliwiające odróżnienie go od załogowego statku powietrznego,
• wyposażony w tryb podążania za stacją bazową.

Klasa C2

• MTOM poniżej 4 kg,
• wysokość, tak jak w C1,
• pozostałe wymogi, jak w przypadku klasy C1, a dodatkowo
• zasilany energią elektryczną 48 V prądu stałego,
• konieczny jest tryb ograniczenia prędkości do 3 m/s.

Klasa C3

• MTOM poniżej 25 kg,
• maksymalny typowy wymiar mniej niż 3 metry,
• wysokość lotu i inne parametry, tak jak w C1 i C2,
• system ostrzeżenia przed awarią podzespołów oraz możliwości zdalnej identyfikacji drona,
• dodatkowo musi być wyposażony w łącze transmisji danych zabezpieczone przed nieuprawnionym dostępem do funkcji sterowania i kontroli.

Klasa C4

• MTOM poniżej 25 kg,
• brak ograniczenia wymiaru,
• wszelkie inne warunki z poprzednich klas,
• nie może działać w trybach automatycznego sterowania, z wyjątkiem funkcji awaryjnej stabilizacji lotu, która nie ma bezpośredniego wpływu na trajektorię, i funkcji wsparcia przy przerwaniu transmisji, pod warunkiem że wcześniej określono stałe stanowisko sterowania lotami na wypadek przerwania transmisji.

Dalsza część załącznika

W dalszej części załącznika do rozporządzenia (który zawiera zdecydowanie więcej istotnych informacji niż sama treść rozporządzenia) znajdziemy uregulowania dotyczące:

• wymogów odnośnie dodatkowych elementów służących do jednoznacznej zdalnej identyfikacji,
• oceny zgodności,
• zawartości dokumentacji technicznej,
• deklaracji i uproszczonej deklaracji zgodności UE,
• procedury badania hałasu.

Podsumowanie

Rozporządzenie delegowane zawiera mnóstwo informacji technicznych, które szczególnie powinny zainteresować osoby chcące zajmować się produkcją i obrotem dronami na terenie UE. Wszelkie uregulowania mają zostać wdrożone przez państwa członkowskie do czerwca 2020 r. Tym samym przepisy dotyczące dronów zostaną zunifikowane na terenie calej Unii Europejskiej.