Wpisy z kategorii: Prawo dronowe

Wykorzystanie nowoczesnych technologii w miastach i wsiach stanowi przejaw wdrażania przez jednostki samorządu terytorialnego koncepcji smart city i smart village. Zakładają one wieloaspektową działalność na rzecz poprawy jakości życia mieszkańców. W ostatnim czasie funkcję innowacyjnego narzędzia sprzyjającego unowocześnieniu miast i wsi zaczęły pełnić bezzałogowe statki powietrzne (BSP). W jaki sposób jednostki samorządu używały ich dotychczas? Jak planuje się je wykorzystać w przyszłości? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej – zapraszam do lektury artykułu.

Do czego służą drony w samorządzie? Wybrane przykłady

W 2018 r. na zlecenie Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii przygotowany został specjalny dokument dotyczący wykorzystania BSP przez jednostki samorządu terytorialnego [1]. Zawiera on m.in. wstępną klasyfikację dwunastu typów zastosowań dronów, uwzględniającą możliwości techniczne urządzeń i charakter wykonywanych za ich pomocą zleceń. Odzwierciedleniem klasyfikacji jest praktyczna działalność poszczególnych JST w zakresie realizacji zadań publicznych. Obejmowała ona dotychczas takie inicjatywy, jak [2]:

• w zakresie ochrony środowiska – monitoring jakości powietrza i wykrywanie naruszeń zakazu spalania odpadów w Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Bydgoszczy i Katowicach,
• w zakresie zarządzania kryzysowego – prowadzenie poszukiwań zaginionej osoby na obszarze górskim w Krośnie,
• w zakresie monitorowania – kontrola infrastruktury w obrębie Portu w Gdyni,
• w zakresie mapowania – przygotowanie ortofotomapy dla obszaru miejskiego w celu aktualizacji mapy ISOK (Informatycznego Systemu Osłony Kraju) oraz zadań planistyczno-urbanistycznych w Kołobrzegu.

Zaplanować przyszłość – potencjalne zastosowania bezzałogowców

Przywołany wyżej dokument, a także opracowane na jego podstawie Wprowadzenie do zagadnienia wykorzystania Bezzałogowych Statków Powietrznych w samorządzie terytorialnym [3], określają za pomocą sześciostopniowej skali potencjał wykorzystania dronów przez JST. Ocena użyteczności dronów przeprowadzona została w odniesieniu do poszczególnych zadań publicznych gminy, powiatu i województwa [1,3]. Do zadań, z którymi dokumenty wiążą znaczny potencjał zastosowania dronów, należą m.in.:

• w przypadku gminy: utrzymanie porządku publicznego i ładu przestrzennego, zaopatrzenie w wodę i inne media czy ochrona środowiska,
• w przypadku powiatu: działania przeciwpowodziowe, transport zbiorowy i utrzymanie dróg, zapewnienie porządku publicznego czy promocja powiatu,
• w przypadku województwa: zagwarantowanie bezpieczeństwa publicznego, działania z zakresu geodezji i kartografii, a także zagospodarowania przestrzennego.

Drony są wszędzie, czyli co może przyczynić...

W obliczu rozwoju technologicznego branży bezzałogowych statków powietrznych szybko stało się jasne, że zastosowań urządzeń latających nie sposób ograniczyć do celów amatorskich czy hobbystycznych. Ujmując rzecz prosto, drony okazały się po prostu zbyt użyteczne, by nie wykonywać za ich pomocą zadań publicznych. W Polsce z BSP korzystają m.in.: jednostki samorządu terytorialnego, Straż Pożarna czy Policja. O ostatnim z wymienionych podmiotów władzy publicznej powiemy więcej poniżej, skupiając się na dwóch wybranych obszarach policyjnego zastosowania BSP.

Przepisy o wykorzystaniu BSP przez Policję – dopiero w 2019 r. 

Szczegółowe zasady użycia dronów przez Policję reguluje obecnie Zarządzenie nr 63 Komendanta Głównego Policji w sprawie szczegółowych zasad użytkowania bezzałogowych statków powietrznych w Policji. W dokumencie wskazano m.in.: kto i w jakich okolicznościach może wykorzystać BSP, jakie są obowiązki pilota i obserwatora statku, a także jak przebiegać powinna dokumentacja działań policyjnych prowadzonych przy jego użyciu. 

Warto zwrócić uwagę na datę ogłoszenia zarządzenia – choć szczegółowe zasady użycia BSP ustalono dopiero w 2019 r., Policja korzystała z urządzeń już ok. 10 lat wcześniej [1]. Jedną z najdłużej wykorzystujących BSP komórek Policji było Centrum Poszukiwań Osób Zaginionych KGP powstałe w 2013 r. [1]. Konieczność wdrożenia odpowiednich ujednoliceń wynikała z braku policyjnych regulacji w zakresie pokrycia kosztów ubezpieczenia OC czy też wątpliwości interpretacyjnych dotyczących wyłączeń zastosowania niektórych przepisów o BSP w stosunku do policjantów [2].

Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie – poszukiwanie osób zaginionych przy użyciu BSP

Bezzałogowe statki powietrzne są dziś wykorzystywane do działań poszukiwawczych na terenie całego kraju. Z perspektywy Policji stanowią przede wszystkim alternatywną formę wsparcia poszukiwań – zwłaszcza w tych rejonach, gdzie nie ma baz Lotnictwa Policyjnego i wykorzystanie śmigłowców jest utrudnione bądź niemożliwe [1]. O użyteczności BSP w poszukiwaniach decydują takie czynniki, jak: 

przyśpieszenie i zwiększenie zasięgu działań w porównaniu do poszukiwań tradycyjnych wykonywanych w zespołach poruszających się np. w formie tyraliery czy „szybkich trójek”, a także poszukiwań realizowanych przy udziale Lotnictwa Policyjnego, możliwość bieżącego dokumentowania działań poszukiwawczych, możliwość dostosowania urządzenia do panujących warunków, np. poprzez zamontowanie podzespołów termowizyjnych i noktowizyjnych, obniżenie kosztów poszukiwań.

Za przykład wykorzystania dronów przez Policję do celów poszukiwawczych...

Na blogu już jakiś czas temu odpowiadałem na pytanie, czy można zestrzelić drona. W przywołanym artykule wskazałem, że zestrzelenie BSP w zdecydowanej większości przypadków skutkować będzie odpowiedzialnością strzelca i ciężko byłoby uznać, że stosował tzw. obronę konieczną, czy stan wyższej konieczności. Z kolei we wpisie "Dron nad naszą posesją - co możemy zrobić" wymieniłem kilka sytuacji, w których teoretycznie strącenie drona byłoby możliwe (bez odpowiedzialności prawnej). Dzisiaj w pewnym stopniu chciałbym połączyć te tematy i wskazać, kto i kiedy może naszego drona faktycznie zniszczyć.

Oczywiście odradzam wszystkich operatorom latania dronem w taki sposób, aby ktokolwiek był zmuszony do podjęcia tak radykalnych kroków, jak zniszczenie BSP. Jednakże wiem, że w praktyce zdarzają się różne sytuacje i warto wiedzieć, co na ten temat mówi prawo.

Twojego drona mogą zniszczyć służby

Zaczniemy od sytuacji dość oczywistej. Odpowiednie służby (poniżej wymieniam jakie) mogą zniszczyć, unieruchomić, albo przejąć kontrolę nad lotem BSP, w sytuacji gdy:

• przebieg lotu lub działanie bezzałogowego statku powietrznego:
  • zagraża życiu lub zdrowiu osoby,
  • stwarza zagrożenie dla chronionych obiektów, urządzeń, obszarów,
  • zakłóca przebieg imprezy masowej albo zagraża bezpieczeństwu jej uczestników,
  • stwarza uzasadnione podejrzenie, że może zostać użyty jako środek ataku terrorystycznego,
• wykonuje lot w przestrzeni powietrznej w części, w której wprowadzono ograniczenia lotów albo znajdującej się nad terytorium Polski, w której lot statku powietrznego jest zakazany od poziomu terenu do określonego wysokości.

Fakt, iż pewne służby czuwające nad porządkiem, mogą zniszczyć drona nie dziwi. Jednakże, jak widać, katalog sytuacji, w których jest to możliwe, jest opisany dość ogólnie. Skonstruowanie przepisów w sposób bardziej precyzyjny z pewnością nie jest łatwe. Jednakże w praktyce, jedna osoba może stwierdzić, że dron powoduje zagrożenie, a druga, że nie widzi żadnego niebezpieczeństwa. To samo tyczy się zastosowanych środków. Z przepisów nie wynika, kiedy służby powinny zniszczyć, a kiedy tylko unieruchomić BSP. Logika podpowiada, że najpierw powinno się porozumieć z operatorem, ale prawnie nic nie stoi na przeszkodzie, aby w sytuacji zagrożenia (ocenianego subiektywnie) od razu strącić BSP. Z uwagi na powyższe, nie warto ryzykować i latać w...